Ô Quan Chưởng là một trong những di tích ít ỏi còn sót lại của kinh thành Thăng Long sầm uất khi xưa, chứng kiến một kinh đô tráng lệ bị tàn phá gần hết, nơi đây là trải qua biết bao thăng trầm của lịch sử. Hiện nay, Cửa ô là điểm đến được nhiều khách du lịch quan tâm, không chỉ bởi kiến trúc mà còn bởi ý nghĩa lịch sử của địa điểm này,ngoài ra nơi đây còn có những món ăn nức tiếng tại Hà Thành mà bạn nên thử 1 lần khi đã ghé qua.
Ô Quan Chưởng Hoàn Kiếm Hà Nội là cửa ô duy nhất còn lại trong 5 cửa ô của thành Thăng Long xưa cùng với 4 ô khác là: Ô Cầu Giấy; Ô Cầu Dền; Ô Đống Mác; Ô Chợ Dừa. Lúc mới xây dựng, cửa ô có tên là Đông Hà, trải qua nhiều thời gian và biến cố mà nơi đây được người dân đổi tên thành Quan Chưởng.
Ô Quan Chưởng ở đâu?
Trước đây cửa ô này có cái tên là Ô Đông Hà hay Ô cửa Đông, nằm ở phường Thanh Hà , tổng Hậu Túc, huyện Thọ Xương cũ.
Phường Đông Hà nằm giáp với sông Hồng,được một con đê ngăn lũ che chắn, về sau con đê này được xây thành một tòa thành đất bao quanh Kinh thành Thăng Long. Ngày này, Cửa ô nằm trên phố Thanh Hà, quận Hoàn Kiếm, ngay ngã tư Hàng Chiểu – Đào Duy Từ. Điểm đến này khá gần các điểm du lịch nổi tiếng của Hà Nội như chợ Đồng Xuân (500m); cầu long Biên (1,6km); quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục (1,8km); Tháp Rùa (2,6km), Bốt Hàng Đậu.
Lịch sử & Kiến trúc Ô Quan Chưởng.
Lịch sử
Cửa ô được xây dựng vào năm thứ 10 triều đại vua Lê Hiển Tông (1749) với cái tên Đông Hà Môn. Về sau vào năm vua Gia Long thứ 3(1804), cửa ô đã được xây dựng lại,mở rộng quy mô như ngày nay.
Cái tên Ô Quan Chưởng được người dân đặt cho cửa ô này để tưởng nhớ công lao của một vị quan chưởng cơ cùng 100 binh lính của ông đã chiến đấu chống lại quân Pháp của tướng Francis Garnier khi tiến hành tấn công chiếm đóng thành Hà Nội vào ngày 20/11/1873, đội quân của vị quan chưởng cơ đã chiến đấu anh dũng cho tới người cuối cùng.
Về sau khi Pháp chiếm thành công Hà Nội đã cho phá hết các cửa ô và thành cổ Thăng Long để mở rộng thành phố, chỉ riêng cửa Ô Quan Chưởng dưới sự đấu tranh quyết liệt của nhân dân và cai tổng Đồng Xuân thời đó là Đào Đăng Chiểu nên vẫn giữ được nguyên vẹn cho đến ngày nay.
Suốt hơn 200 năm tồn tại, cửa ô hứng chịu nhiều hậu quả từ chiến tranh và dẫn đến tình trạng di tích xuống cấp. Năm 2009, dưới sự tài trợ của Quỹ bảo tồn văn hóa đại sự quán Mỹ, cửa ô được tiến hành trùng tu với mức ngân sách 74.500 USD, mặc dù thế, việc cải tạo này nhận lại rất nhiều sự bức xúc của dư luận.
Kiến trúc Ô Quan Chưởng
Kiến trúc ô kiểu vọng lâu 2 tầng – phong cách đặc trưng của kiến trúc thời phong kiến nhà Nguyễn. Tầng 1 gồm 3 cửa được thiết kế dạng cửa vòm cuốn, cửa chính giữa có chiều cao và chiều rộng 3m, trên cửa là dòng 3 chữ Hán: “Đông Hà Môn”. Hai bên cửa chính là 2 cửa phụ, mỗi cửa cao 2.5m, rộng 1.65m; ở bên ngoài 2 cổng phụ là bậc thang dẫn lên vọng lâu tầng 2.
Tầng 2 là vọng lâu 4 mái, nơi đây từng là vọng gác của quân lính ngày xưa, lan can của vọng lâu được trang trí các hình tứ giác, lục lăng và hoa thị; Trong vọng lâu có một ban thờ nhỏ, nơi đây thờ vị Chưởng cơ và các binh lính đã hy sinh trong trận chiến chống Pháp bảo vệ thành Hà Nội.
Trên tường trái của cổng Ô Quan Chưởng có tấm bia với tên gọi là “Lệnh cấm trừ tề”, đây là tấm bia đá được Tổng đốc Hoàng Diệu cho đặt vào năm 1881, trên tấm bia là lệnh cấm người lính gác cửa không được hạch sách người dân qua lại cửa ô cùng với các lệnh trừng phạt nếu người lính chống lại lệnh cấm.
Cửa ô được xây dựng bằng gạch vồ, đây là loại gạch có kích thước lớn, giống loại gạch xây tường của Văn Miếu – Quốc Tử Giám.
Khám phá Ô Quan Chưởng
Không chỉ nổi tiếng với lối kiến trúc, giá trị lịch sử, cửa ô còn nổi tiếng với các món ăn ẩm thực Hà Nội làm nức lòng khách du lịch như: Chả rươi, bánh rán, bún ốc nguội,…
Chả rươi Ô Quan Chưởng
Sự tích về con rươi khá đặc biệt, trước kia con rươi vốn là một nàng tiên nữ rất xinh ở trên trời bị đày xuống trần gian, một năm cứ vào mùa mưa bão thì cô sẽ được về trời một lần. Vì vậy mà rươi 1 năm mới chỉ có một vụ.
Mặc dù Hà Nội không phải là vùng đất của rươi nhưng người dân thủ đô đã sáng tạo ra món chả rươi với hương vị đặc biệt và ngon.
Quán chả rươi nổi tiếng nhất ở đây là quán cô Nhâm, địa chỉ ở số 1 Hàng Chiếu. Để có được món chả rươi Ô Quan Chưởng ngon “nhức nách” nổi tiếng tứ phương, cô Nhâm phải cất công đến các tỉnh có rươi như Hải Phòng, Hải Dương,… để đưa về các nguồn nguyên liệu chất lượng nhất.
Ngoài chả, cô Nhâm còn sáng tạo ra nhiều món ăn khác với để đa dạng sự lựa chọn cho thực khách như: nem rươi, rươi xào các loại củ, rươi hấp, rươi nấu canh,…
Món chả rươi thường được dùng với bún và rau sống, chấm nước gia vị pha chua ngọt. Món chả rươi cô Nhâm vừa giòn lại mềm, có vị bùi, thơm mùi vỏ quýt. Nếu đến cửa ô này các bạn đừng quên bỏ qua quán rươi này nhé:
Quán chả rươi cô Nhâm:
- Địa chỉ: Số 1 hàng Chiếu, Hoàn Kiếm, Hà Nội
- Mức giá: 15.000 hoặc 30.000đ cho một miếng chả rươi tùy kích thước
Bánh rán Ô Quan Chưởng
Có một quán bánh với diện tích chỉ vỏn vẹn 5m2 ở ngay phố cổ Hà Nội, thực khách chỉ có thể mua về chứ không có chỗ ngồi tại quán, thế nhưng quán bánh rán này vẫn nổi tiếng suốt hơn 30 năm qua với những thực khách ghé tới cửa ô.
Đó là quán bánh rán Tuyết Béo:
- Địa chỉ: Số 1, Hàng Chiếu, Hoàn Kiếm, Hà Nội (ngay cạnh quán rươi cô Nhâm)
- Mức giá: 1.5k/cái
Quán có 2 loại bánh là bánh rán mật và bánh rán bình thường, mỗi chiếc bánh chỉ to bằng quả bóng bàn với nhân là đậu xanh. Bột dùng để nặn bánh được kết hợp từ bột gạo và bột nếp, tỷ lệ này cần phải hoàn hảo giữa 2 loại bột, bột gạo tẻ giúp bánh rán Ô Quan Chưởng giòn bên ngoài, dẻo bên trong nhưng ăn không bị dính răng và giúp bánh không bị cứng, ngấm mỡ khi nguội.
Mỗi ngày quán cô Tuyết bán được hơn 3000 chiếc bánh, dù hiện tại có rất nhiều nơi bán các loại bánh rán giống của cô nhưng bánh rán Tuyết béo vẫn được mệnh danh là loại bánh rẻ nhất, lâu đời nhất và bé nhất tại Hà Nội.
Bún ốc nguội Ô Quan Chưởng
Nói đến bún ốc chúng ta thường liên tưởng ngay đến một bát bún nóng hổi với ốc, đậu, cà chua,… Nhưng một món ốc chả giống ai lại rất được ưa chuộng,món bún ốc đấy có cái tên lại còn chẳng kích thích vị giác các thực khách gì,đó là bún ốc “nguội”.
Bún ốc nguội là một món ăn đậm chất người Hà thành, với nguyên liệu chính là ốc nhồi. Những con ốc béo, còn tươi được lựa chọn, sau khi lấy ốc về người ta ngâm qua đêm với nước gạo để loại bỏ bớt nhớt bẩn; Sau đó ốc được luộc lên cùng với sả và lá bưởi. Sau khi luộc, người ta khều ốc ra và loại bỏ hết phần ruột, chỉ để lại phần miệng sau đó ngâm trong nước giấm chua.
Món bún ốc Ô Quan Chưởng ăn tuyệt nhất là vào mùa hè, một bát nước canh ốc ngâm trong giấm, một đĩa bún, một ít rau sống đã tạo nên một món ăn vừa thanh mát, vừa ngon miệng, giúp xóa tan đi cái nóng của mùa hè.
Cắn nhẹ miếng ốc bạn sẽ thấy ốc không tanh, có vì giòn và ngậy, thanh thanh vị giấm, chấm bún vào nước canh giấm chua tưởng không hợp mà lại hợp không tưởng, bún ăn vừa mát, vừa dễ ăn, khác hẳn với các món bún ốc nóng hổi khác. Điểm trừ duy nhất ở quán bún này là cô bán hàng hơi lạnh lùng và hơi khó tính một chút.
Nếu có dịp ghé qua nơi đây bạn nhất định phải thử món bún ốc “nguội” nổi tiếng này nha.
- Địa chỉ: Số 1 hàng Chiếu, Hoàn Kiếm, Hà Nội
- Mức giá: 35.000 VNĐ/ bát, 5.000/ đĩa bún gọi thêm.
Ngày nay, Ô Quan Chưởng vẫn hiên ngang giữa lòng thủ đô, đây là di tích lịch sử đã chứng kiến cuộc chiến đấu hào hùng, anh dũng của dân tộc ta chống lại giặc xâm lược. Mặc dù ngày này cửa ô này đã không còn giữ được những nét cổ kính như ngày nào, nhưng địa điểm này vẫn giữ được những nét về kiến trúc cũng như giá trị về mặt lịch sử đối với thành phố thủ đô nghìn năm văn hiến.
